Ngành Giao thông và hạ tầng kỹ thuật

Dự án A: Phân tích chi phí đội lên và các sai lệch trong nghiệm thu công trình

Bối cảnh dự án và kỳ vọng ban đầu

Dự án A là một công trình mở rộng tuyến quốc lộ dài hơn 30 km tại một tỉnh miền Trung, triển khai theo hình thức hợp đồng BOT (Xây dựng – Vận hành – Chuyển giao). Dự án này có tổng mức đầu tư dự toán ban đầu lên tới 2.000 tỷ đồng, nhằm mục đích cải thiện chất lượng hạ tầng giao thông, giảm tải cho các tuyến đường hiện tại và nâng cao năng lực vận tải trong khu vực. Tuyến quốc lộ này có vai trò rất quan trọng trong việc kết nối các tỉnh miền Trung với khu vực phía Nam và Bắc, do đó, công trình này không chỉ mang ý nghĩa về mặt giao thông mà còn về mặt phát triển kinh tế – xã hội.

Mục tiêu chính của Dự án A là hoàn thành đúng tiến độ, đạt chất lượng cao và không vượt quá mức chi phí đã duyệt. Với kỳ vọng này, dự án được giao cho các nhà thầu uy tín, được giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan chức năng, với sự tham gia của các tư vấn giám sát và nhà thầu có kinh nghiệm trong lĩnh vực giao thông.

Tuy nhiên, khi công trình đã hoàn thành một phần và tiến hành các bước nghiệm thu, những vấn đề nghiêm trọng về chi phí và chất lượng bắt đầu xuất hiện, khiến cho các cơ quan kiểm toán phải vào cuộc để kiểm tra, đánh giá lại.

Những bất thường bị phát hiện trong kiểm toán

Trong quá trình kiểm toán, một số sai phạm nghiêm trọng đã được phát hiện, đặc biệt là về khối lượng thi công và việc sử dụng vật liệu không đúng quy chuẩn.

1. Chi phí đội lên: Tổng chi phí thực tế của dự án đã vượt mức dự toán ban đầu lên đến 18%, tương đương với hàng trăm tỷ đồng. Đây là một sự tăng trưởng chi phí rất lớn, đặt ra câu hỏi về tính khả thi của các dự toán ban đầu và về sự giám sát trong quá trình thực hiện dự án.
2. Sai lệch trong đo bóc khối lượng: Một trong những phát hiện nghiêm trọng của kiểm toán là khối lượng thi công được báo cáo trong các biên bản nghiệm thu cao hơn 10-15% so với thực tế. Cụ thể, nhiều hạng mục thi công quan trọng như nền đường và lớp cấp phối đá dăm đã được nghiệm thu với khối lượng vượt quá thực tế. Việc này không chỉ làm tăng chi phí dự án mà còn khiến cho các hồ sơ nghiệm thu thiếu minh bạch, dễ bị thao túng hoặc lợi dụng.
3. Sử dụng vật liệu không đạt chuẩn: Mặc dù thiết kế yêu cầu sử dụng đá dăm loại I, nhưng các nhà thầu lại sử dụng đá dăm loại II có tính chất cơ lý kém hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng công trình. Đây là một vi phạm nghiêm trọng về kỹ thuật, vì vật liệu không đúng tiêu chuẩn có thể làm giảm tuổi thọ của công trình, thậm chí gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông trong tương lai.

Phân tích các nguyên nhân gốc rễ

Dự án A là một điển hình của việc thiếu sót trong quản lý và giám sát công trình. Các vấn đề được phát hiện không chỉ đơn thuần là sai sót kỹ thuật, mà còn là dấu hiệu của những thiếu sót lớn trong quy trình giám sát và quản lý chất lượng.

1. Đo bóc khối lượng thiếu chính xác: Việc đo bóc khối lượng trong dự án chủ yếu dựa vào các bản vẽ cũ, thiếu sự cập nhật từ hiện trường. Các nhà thầu không tiến hành đo đạc lại trong quá trình thi công, dẫn đến việc xác định khối lượng không chính xác, từ đó làm tăng khối lượng nghiệm thu và chi phí thanh toán. Việc thiếu kiểm tra thực tế đã làm giảm tính minh bạch và độ chính xác trong việc lập hồ sơ thanh toán.
2. Sử dụng vật liệu không đúng quy chuẩn: Mặc dù có các tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng về vật liệu, nhưng việc thay đổi vật liệu mà không có biên bản điều chỉnh hoặc kiểm định lại cho thấy sự thiếu nghiêm túc trong việc tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật. Điều này có thể là do sự thiếu sót trong việc kiểm tra giám sát hoặc chủ quan trong việc sử dụng vật liệu thay thế rẻ hơn để giảm chi phí. Việc sử dụng vật liệu không đạt tiêu chuẩn gây nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng công trình và độ bền vững của công trình về lâu dài.
3. Quy trình nghiệm thu hình thức: Kiểm toán phát hiện rằng quy trình nghiệm thu không thực sự nghiêm túc. Nghiệm thu chủ yếu được thực hiện qua chữ ký của nhà thầu và tư vấn giám sát mà không có sự giám sát độc lập từ chủ đầu tư hoặc các bên liên quan. Hơn nữa, các biên bản nghiệm thu còn được lập trong cùng một ngày cho nhiều hạng mục khác nhau tại các vị trí cách xa nhau hàng km, điều này là không thực tế và có thể là dấu hiệu của việc nghiệm thu qua loa, thiếu kiểm tra thực tế tại công trường.

Kiến nghị và giải pháp từ kiểm toán

Kiểm toán đã đưa ra các kiến nghị và giải pháp để cải thiện tình hình và ngăn ngừa các sai phạm tương tự trong tương lai. Các giải pháp bao gồm:

1. Giảm trừ chi phí không hợp lệ: Kiểm toán đã kiến nghị giảm trừ 42 tỷ đồng từ tổng chi phí của dự án, tương ứng với phần khối lượng và vật liệu không hợp lệ. Việc này không chỉ giúp giảm bớt chi phí phát sinh mà còn đảm bảo tính minh bạch trong quá trình thanh toán và quyết toán công trình.
2. Áp dụng công nghệ hiện đại: Kiểm toán đề xuất ứng dụng công nghệ hiện đại, chẳng hạn như UAV (máy bay không người lái) và công nghệ GPS để đo đạc khối lượng thi công và kiểm tra chất lượng vật liệu. Các công nghệ này giúp đảm bảo tính chính xác cao trong việc đo bóc và kiểm tra hiện trường, tránh được sự sai lệch trong các báo cáo và hồ sơ nghiệm thu.
3. Tăng cường giám sát độc lập: Quy trình nghiệm thu cần được cải thiện để có sự giám sát độc lập. Việc nghiệm thu không thể chỉ dựa vào sự kiểm tra của nhà thầu và tư vấn giám sát, mà phải có sự tham gia của chủ đầu tư và các đơn vị giám sát độc lập. Điều này sẽ tăng cường tính minh bạch và đảm bảo chất lượng công trình.
4. Đào tạo lại đội ngũ giám sát và nhân viên dự án: Việc đào tạo lại đội ngũ tư vấn giám sát và nhân viên dự án về các quy trình nghiệm thu, kiểm soát chất lượng và phương pháp kiểm tra thực tế tại hiện trường là vô cùng quan trọng. Điều này giúp nâng cao năng lực của đội ngũ và đảm bảo các quy trình được thực hiện đúng đắn.

Bài học rút ra và tác động lâu dài

Dự án A là một bài học quan trọng về sự quan trọng của công tác kiểm toán trong các dự án đầu tư công. Nếu không có sự vào cuộc kịp thời của cơ quan kiểm toán, những sai phạm này có thể đã bị che giấu và gây ra những tác động tiêu cực không chỉ về tài chính mà còn về chất lượng công trình.

Bài học quan trọng từ dự án này là tính minh bạch và kiểm soát chất lượng trong các dự án hạ tầng giao thông. Các sai lệch nhỏ trong đo bóc khối lượng và việc sử dụng vật liệu không đúng quy chuẩn có thể dẫn đến hậu quả lớn nếu không được phát hiện kịp thời. Kiểm toán không chỉ là công cụ phát hiện sai phạm, mà còn giúp nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo hiệu quả của ngân sách công và sự phát triển bền vững của các dự án hạ tầng công cộng.

Kết luận

Dự án A nhấn mạnh rằng trong các dự án đầu tư công, đặc biệt là các dự án hạ tầng giao thông, việc tuân thủ quy trình và kiểm soát chất lượng là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của công trình. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại và tăng cường giám sát độc lập sẽ giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sai sót. Kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sai phạm, giúp tăng cường tính minh bạch và nâng cao chất lượng công trình, từ đó góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững cho các dự án hạ tầng công cộng.