Ngày 14/04/2025, Chính phủ chính thức ban hành Nghị định số 90/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị định số 17/2012/NĐ-CP, hướng dẫn thi hành Luật Kiểm toán độc lập. Nghị định này có hiệu lực ngay từ ngày ký và mang ý nghĩa quan trọng đối với lĩnh vực kiểm toán xây dựng, đặc biệt tác động mạnh đến các doanh nghiệp và tổ chức xây dựng có quy mô lớn, yêu cầu tuân thủ minh bạch và chặt chẽ hơn trong báo cáo tài chính.

Mở rộng đối tượng bắt buộc kiểm toán

Theo Điều 1 Nghị định số 90/2025/NĐ-CP, Điều 15 của Nghị định số 17/2012/NĐ-CP được bổ sung điểm đ, quy định rõ:

“Doanh nghiệp khác có quy mô lớn theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập phải thỏa mãn ít nhất 2 trong 3 tiêu chí sau:

• Có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm trên 200 người;

• Có tổng doanh thu năm trên 300 tỷ đồng;

• Có tổng tài sản trên 100 tỷ đồng.”

Quy định này mở rộng đáng kể phạm vi các doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm. Trong đó, các doanh nghiệp xây dựng có quy mô lớn, đặc biệt là những đơn vị triển khai dự án nhóm A sử dụng vốn nhà nước, sẽ thuộc diện kiểm toán bắt buộc, nhằm tăng cường minh bạch tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý vốn và giảm rủi ro pháp lý.

Tiêu chí xác định doanh nghiệp quy mô lớn

Nghị định số 90/2025/NĐ-CP quy định cụ thể các tiêu chí xác định doanh nghiệp có quy mô lớn, nhằm làm rõ đối tượng bắt buộc kiểm toán:

• Số lao động tham gia bảo hiểm xã hội: Bao gồm toàn bộ lao động do doanh nghiệp quản lý, sử dụng và trả lương, trả công, tham gia bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Đây là chỉ số phản ánh quy mô nhân sự và khả năng chi trả lương, bảo hiểm của doanh nghiệp.

• Tổng doanh thu của năm: Xác định trên báo cáo tài chính năm của năm trước liền kề, lập theo quy định pháp luật về kế toán. Chỉ tiêu này phản ánh quy mô hoạt động kinh doanh, khả năng sinh lợi và mức độ ảnh hưởng trên thị trường.

• Tổng tài sản: Được xác định tại thời điểm cuối năm tài chính trên báo cáo tài chính năm trước liền kề, lập theo chuẩn mực kế toán Việt Nam. Chỉ tiêu này phản ánh quy mô vốn, khả năng tài chính và năng lực thực hiện các dự án lớn.

Việc áp dụng đồng thời các tiêu chí này giúp xác định rõ ràng các doanh nghiệp bắt buộc kiểm toán, từ đó nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo hiệu quả trong các dự án, đặc biệt là những dự án xây dựng sử dụng vốn nhà nước.

Quy định về đơn vị kiểm toán

Theo Nghị định số 90/2025/NĐ-CP, các đơn vị thực hiện kiểm toán bắt buộc phải đáp ứng các điều kiện sau:

• Loại hình đơn vị: Phải là doanh nghiệp kiểm toán trong nước hoặc chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam, được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam.

• Năng lực hành nghề: Đơn vị kiểm toán phải có đủ cán bộ kiểm toán viên chuyên nghiệp, cơ sở vật chất và quy trình kiểm toán đảm bảo chất lượng, tuân thủ các Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và các quy định về kiểm toán độc lập.

• Giấy phép hành nghề: Đơn vị kiểm toán phải được cấp phép hoạt động bởi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, đảm bảo tính hợp pháp trong việc ký và lập báo cáo kiểm toán cho các doanh nghiệp.

Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch, chính xác và độc lập của các báo cáo kiểm toán, đặc biệt đối với các doanh nghiệp xây dựng có quy mô lớn hoặc thực hiện dự án sử dụng vốn nhà nước, từ đó giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính.

Tác động đến ngành xây dựng

Việc mở rộng đối tượng bắt buộc kiểm toán theo Nghị định số 90/2025/NĐ-CP sẽ tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc đối với ngành xây dựng. Các doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị triển khai dự án nhóm A sử dụng vốn nhà nước, sẽ phải thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính đầy đủ và tuân thủ chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, từ đó giúp tăng cường minh bạch tài chính và giảm thiểu rủi ro thất thoát vốn.

Kiểm toán độc lập còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án, giúp doanh nghiệp giám sát việc sử dụng nguồn lực, đảm bảo các công trình được triển khai đúng tiến độ, đúng chi phí và phù hợp với quy hoạch. Đồng thời, các doanh nghiệp cần lựa chọn đơn vị kiểm toán có đủ năng lực và giấy phép hành nghề hợp pháp, thực hiện kiểm toán đúng quy định, qua đó giảm thiểu rủi ro pháp lý và tạo uy tín với đối tác, ngân hàng và cơ quan quản lý. Việc mở rộng kiểm toán cũng thúc đẩy các doanh nghiệp xây dựng chuẩn hóa báo cáo tài chính, lập báo cáo đầy đủ, chính xác và minh bạch, đáp ứng các tiêu chuẩn về quản lý vốn và kiểm toán quốc tế.

Nhìn chung, Nghị định số 90/2025/NĐ-CP thúc đẩy ngành xây dựng phát triển theo hướng minh bạch, chuyên nghiệp và bền vững, đồng thời nâng cao năng lực quản trị tài chính và tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp.

Kết luận

Nghị định số 90/2025/NĐ-CP, ban hành ngày 14/04/2025, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về kiểm toán độc lập tại Việt Nam. Nghị định không chỉ sửa đổi, bổ sung các quy định trước đây mà còn mở rộng phạm vi đối tượng bắt buộc kiểm toán, xác định rõ các tiêu chí về số lao động, doanh thu và tổng tài sản để phân loại doanh nghiệp quy mô lớn. Những quy định này đặc biệt tác động đến ngành xây dựng, nơi các doanh nghiệp triển khai dự án nhóm A sử dụng vốn nhà nước phải thực hiện kiểm toán đầy đủ, đảm bảo minh bạch tài chính và giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Bên cạnh đó, Nghị định quy định chặt chẽ về năng lực và giấy phép hành nghề của các đơn vị kiểm toán, thời gian ký báo cáo kiểm toán liên tục của kiểm toán viên, cũng như việc lập báo cáo theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, nhằm đảm bảo tính độc lập, chính xác và minh bạch của các báo cáo tài chính. Tất cả các quy định này đều góp phần nâng cao hiệu quả quản trị tài chính, chuẩn hóa báo cáo và tăng cường uy tín cho các doanh nghiệp trong quan hệ với đối tác, cơ quan quản lý và thị trường.

Tóm lại, Nghị định số 90/2025/NĐ-CP không chỉ củng cố tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động kiểm toán mà còn thúc đẩy ngành xây dựng phát triển theo hướng chuyên nghiệp, bền vững và tuân thủ pháp luật, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho môi trường kinh doanh lành mạnh tại Việt Nam.

Thông tin liên hệ: 

MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận,
  TP. Hồ Chí Minh
• Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: man@man.net.vn