Quản lý vốn đầu tư công, đặc biệt là công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư luôn là “điểm nóng” đối với các Ban quản lý dự án do tính chất phức tạp về quy trình và thời hạn. Việc Chính phủ ban hành Nghị định 254/NĐ-CP ngày 26/9/2025 không chỉ cập nhật các quy định mới mà còn đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn về tính trách nhiệm. Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu các khía cạnh pháp lý và thực tiễn để hỗ trợ các chủ đầu tư thực hiện đúng quy định, tránh rủi ro trong kiểm toán xây dựng.
Thời hạn tạm ứng vốn đối với nhiệm vụ bồi thường hỗ trợ tái định cư
Theo quy định tại Điều 12 Khoản 1 của Nghị định 254/NĐ-CP, một điểm sáng đáng lưu ý là sự linh hoạt về thời gian đối với công tác bồi thường. Trong khi vốn kế hoạch hằng năm của các dự án khác phải kết thúc tạm ứng vào ngày 31 tháng 12, thì riêng nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được phép kéo dài đến hết ngày 31 tháng 01 năm sau.
Sự điều chỉnh này phản ánh thực tế khách quan rằng các phương án bồi thường thường được phê duyệt vào thời điểm cuối năm khi các địa phương nỗ lực đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, về mặt hồ sơ pháp lý, cơ quan thanh toán (Kho bạc Nhà nước) sẽ kiểm soát rất chặt chẽ dựa trên Bảng tổng hợp thông tin bồi thường (Mẫu số 02.c/TT).
Phân tích chuyên sâu: Một vấn đề phát sinh thực tế là các quyết định phê duyệt phương án bồi thường được ký trong tháng 1 của năm sau. Nghị định 254/NĐ-CP nhấn mạnh cơ quan thanh toán căn cứ vào hồ sơ tạm ứng hợp lệ. Tuy nhiên, việc sử dụng nguồn vốn của năm kế hoạch cũ cho một quyết định phê duyệt mới phát sinh sau ngày 31/12 là một vùng xám pháp lý. Chủ đầu tư cần lưu ý rằng mọi thông tin trên Mẫu số 02.c/TT phải khớp với phương án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nếu quyết định phê duyệt chưa tồn tại trong năm kế hoạch, việc ghi nhận vào niên độ vốn cũ có thể dẫn đến sai lệch trong báo cáo quyết toán năm. Khuyến nghị các đơn vị nên có văn bản xin ý kiến Vụ Phát triển hạ tầng (Bộ Tài chính) để đảm bảo an toàn tuyệt đối trước khi thực hiện.
Quy định về tài khoản tiếp nhận vốn tạm ứng của đơn vị thực hiện bồi thường
Nghị định 254/NĐ-CP đã chấm dứt những tranh cãi về việc chuyển vốn bồi thường vào tài khoản ngân hàng thương mại của các đơn vị dịch vụ công. Tại tiết c khoản 3 Điều 9, quy định nêu rõ: đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường phải mở tài khoản tiền gửi tại cơ quan thanh toán (Kho bạc Nhà nước) để tiếp nhận vốn tạm ứng.
Tại sao phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước thay vì ngân hàng? Thứ nhất, điều này đảm bảo tính minh bạch và khả năng giám sát trực tiếp từ phía cơ quan quản lý nhà nước đối với dòng tiền đầu tư công. Tài khoản tiền gửi tại Kho bạc giúp ngăn chặn rủi ro đơn vị thực hiện bồi thường sử dụng vốn tạm ứng vào các mục đích khác hoặc phát sinh lãi ngoài ngân sách trái quy định. Thứ hai, việc chi trả trực tiếp cho người thụ hưởng (hộ dân) từ tài khoản Kho bạc sẽ có đầy đủ chứng từ chuyển khoản, giúp việc hoàn ứng và quyết toán sau này trở nên thuận lợi hơn.
Đối với các đơn vị như Trung tâm cung ứng dịch vụ công cấp xã, việc bắt buộc mở tài khoản tại Kho bạc là yêu cầu pháp lý tiên quyết. Nếu chủ đầu tư chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của đơn vị này, đây sẽ được coi là sai phạm trong quản lý vốn và sẽ bị xuất toán khi kiểm toán.
Trách nhiệm pháp lý của chủ đầu tư trong quy trình giải ngân
Dựa trên Điều 6 và Điều 51 của Nghị định 254/NĐ-CP, cơ chế quản lý vốn hiện nay đã chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” sâu sắc hơn. Quy trình thanh toán dựa trên nguyên tắc chủ đầu tư tự chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của hồ sơ.
Chủ đầu tư không chỉ đóng vai trò là đơn vị quản lý mà còn là người bảo đảm tính pháp lý cho từng đồng vốn giải ngân. Cơ quan thanh toán chỉ kiểm tra tính đầy đủ của bộ hồ sơ bao gồm:
- Giấy đề nghị thanh toán vốn (Mẫu số 04.a/TT).
- Giấy rút vốn (Mẫu số 05.a/TT).
- Văn bản bảo lãnh tạm ứng (nếu có).
Lưu ý về kiểm toán xây dựng: Trong các đợt thanh tra, kiểm toán, hồ sơ bồi thường thường là nơi dễ phát sinh sai sót nhất. Việc chậm hoàn ứng hoặc tạm ứng quá mức so với phương án phê duyệt thực tế trên Mẫu số 02.c/TT sẽ dẫn đến những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Do đó, việc phối hợp chặt chẽ với các Phòng giao dịch Kho bạc Nhà nước là giải pháp tối ưu để đảm bảo tính chặt chẽ.
Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network
- Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
- Mobile/Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
- Email: ma*@*****et.vn
Các dịch vụ khác
- Kiểm toán: Dịch vụ Kiểm Toán, Dịch vụ Kiểm toán xây dựng, Dịch vụ kiểm toán BCTC
- Kế toán và Thuế: Dịch vụ kế toán thuế, Báo cáo thuế, Tư vấn Chuyển giá. Dịch Vụ Kế Toán Thuế, Dịch vụ báo cáo thuế, Dịch vụ Chuyển Giá, Dịch Vụ Giao Dịch Liên Kết
- Pháp lý: Dịch vụ giấy phép lao động, Dịch vụ chứng nhận đăng ký kinh doanh, Giấy Chứng Nhận Đầu Tư
- Khác: Dịch vụ Chuyển Giá, Dịch Vụ Giao Dịch Liên Kết, Dịch vụ Tư vấn Hoạt động Doanh nghiệp
Phụ trách sản xuất nội dung bởi: Ông Lê Hoàng Tuyên – Sáng lập viên (Founder) & CEO MAN – Master Accountant Network, Kiểm toán viên CPA Việt Nam với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành Kế toán, Kiểm toán và Tư vấn Tài chính.
Nguồn trích dẫn: Hỏi đáp và Nghị định số 254/NĐ-CP ngày 26/9/2025 của Chính phủ về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công.
