Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 23 tháng 6 năm 2023, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về đấu thầu, mua sắm công tại Việt Nam. Với mục tiêu tháo gỡ các vướng mắc trong thực tiễn, tăng cường tính công khai, minh bạch và hiệu quả kinh tế, Luật mới này đã tạo ra nền tảng pháp lý đầy đủ, đồng bộ, thống nhất hơn, phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

Ngày 17/7/2023, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về việc công bố Luật này, khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc cải cách hoạt động đấu thầu.

Hiệu lực và Quy định Chuyển tiếp của Luật Đấu thầu 2023

Hiệu lực thi hành

Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2024.

Kể từ ngày này, Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 (bao gồm các sửa đổi, bổ sung trước đó) chính thức hết hiệu lực, trừ các quy định chuyển tiếp được nêu rõ tại Điều 96 của Luật 2023.

Quy định chuyển tiếp quan trọng

Các quy định chuyển tiếp được thiết lập để đảm bảo tính liên tục và ổn định cho các dự án đang triển khai:

• Đối với các gói thầu, dự án đã phê duyệt và phát hành hồ sơ trước ngày 01/01/2024: Tiếp tục thực hiện toàn bộ quy trình lựa chọn nhà thầu, ký kết và quản lý hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu 2013 và các văn bản hướng dẫn trước đây.
• Đối với dự án đầu tư kinh doanh: Các dự án đã phát hành hồ sơ mời thầu trước ngày Luật 2023 có hiệu lực vẫn tiếp tục theo Luật Đấu thầu 2013. Chính phủ sẽ có quy định chi tiết về việc áp dụng chuyển tiếp.
• Đối với dự án đầu tư có sử dụng đất: Trong giai đoạn từ 01/01/2024 đến ngày Luật Đất đai sửa đổi có hiệu lực, việc lựa chọn nhà đầu tư tiếp tục thực hiện theo Luật Đấu thầu 2013.
• Đối với hợp đồng y tế (vật tư, hóa chất, thiết bị): Hợp đồng đã ký trước ngày 01/01/2024 tiếp tục thực hiện theo các điều khoản đã cam kết.
• Đối với hợp đồng trúng thầu vật tư, hóa chất kèm thiết bị y tế: Hợp đồng mà nhà thầu trúng thầu vật tư, hóa chất có trách nhiệm cung cấp trang thiết bị y tế để sử dụng vật tư, hóa chất đó được ký kết trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, sẽ được tiếp tục thực hiện trong thời hạn quy định tại hợp đồng nhưng không quá 05 năm kể từ ngày 01/01/2024.

Chi tiết các Văn bản Hướng dẫn Cốt lõi

Để thi hành Luật Đấu thầu 2023, Chính phủ đã ban hành các Nghị định quan trọng, chia thành hai mảng lớn: lựa chọn nhà thầu và lựa chọn nhà đầu tư.

Nghị định số 214/2025/NĐ-CP: Quy định chi tiết về Lựa chọn Nhà Thầu

Nghị định 214/2025/NĐ-CP (ban hành ngày 04 tháng 8 năm 2025) đóng vai trò là văn bản hướng dẫn chủ yếu cho các hoạt động mua sắm hàng hóa, dịch vụ, xây lắp, và tư vấn.

Vai trò chính:

• Chi tiết hóa quy trình: Làm rõ các thủ tục lựa chọn nhà thầu, đặc biệt là các hình thức đấu thầu mới hoặc được sửa đổi trong Luật 2023.
• Chuẩn hóa hồ sơ: Quy định chi tiết các mẫu hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu, báo cáo đánh giá và thẩm định, nhằm chuẩn hóa hoạt động đấu thầu trên toàn quốc.
• Thúc đẩy e-GP: Hướng dẫn quản lý và sử dụng Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia (e-GP), đẩy mạnh đấu thầu qua mạng.

Nghị định số 23/2024/NĐ-CP: Quy định chi tiết về Lựa chọn Nhà Đầu Tư

Nghị định số 23/2024/NĐ-CP (ban hành ngày 27 tháng 02 năm 2024) tập trung vào việc hướng dẫn chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án.

Vai trò chính:

• Phạm vi áp dụng: Xác định rõ các loại dự án đầu tư kinh doanh phải tổ chức đấu thầu theo Luật Đấu thầu, đặc biệt các dự án không thuộc Luật PPP.
• Quy trình đấu thầu: Hướng dẫn chi tiết các hình thức, phương thức và điều kiện về năng lực, kinh nghiệm, quy trình đánh giá hồ sơ dự thầu của nhà đầu tư.
• Minh bạch, cạnh tranh: Đưa ra quy định nhằm đảm bảo tính cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư.

Những Điểm Đổi mới Cốt lõi của Luật Đấu thầu 2023

Luật Đấu thầu 2023 mang lại nhiều thay đổi mang tính đột phá, ảnh hưởng trực tiếp đến các chủ thể tham gia đấu thầu:

Phạm vi điều chỉnh được mở rộng và tăng cường minh bạch

• Mở rộng đối tượng: Bao gồm hoạt động lựa chọn nhà thầu của Doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. Điều này tăng cường tính giải trình và minh bạch cho các hoạt động mua sắm lớn từ nguồn vốn nhà nước.
• Đấu thầu y tế: Bổ sung quy định rõ hơn về mua sắm thuốc, hóa chất, vật tư y tế, thiết bị y tế.

Thúc đẩy Đấu thầu qua mạng (Online Bidding)

Luật quy định lộ trình áp dụng đấu thầu qua mạng bắt buộc đối với hầu hết các gói thầu. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí, giảm thiểu tiêu cực mà còn tăng cường tính công khai, giúp các nhà thầu dễ dàng tiếp cận thông tin gói thầu trên toàn quốc.

Tăng cường tính độc lập và cạnh tranh

• Hành vi bị cấm: Quy định rõ ràng hơn về các hành vi bị cấm (như thông thầu, gian lận) và đặc biệt là hành vi can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu, qua đó bảo vệ sự công bằng cho nhà thầu.
• Giải quyết kiến nghị: Quy định mới về trách nhiệm giải trình và cơ chế giải quyết kiến nghị của nhà thầu, giúp giải quyết tranh chấp nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Cải cách thủ tục mua sắm thuốc, thiết bị y tế

Cho phép áp dụng cơ chế đàm phán giá đối với một số loại thuốc đặc thù (thuốc hiếm, thuốc gốc) và thiết bị y tế để đảm bảo nguồn cung và giá cả hợp lý, giúp rút ngắn thời gian mua sắm và đảm bảo kịp thời trong công tác khám chữa bệnh.

Lợi ích cụ thể cho Doanh nghiệp/Nhà thầu (Nhấn mạnh Lợi ích)

Luật Đấu thầu 2023 mang lại những lợi ích thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp:

• Rút ngắn thời gian: Việc bắt buộc đấu thầu qua mạng giúp rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị, nộp hồ sơ, và công bố kết quả (thông tin được xử lý nhanh hơn trên e-GP).
• Giảm chi phí: Nhà thầu tiết kiệm chi phí in ấn hồ sơ, chi phí đi lại (nhờ nộp hồ sơ online) và chi phí tiếp cận thông tin.
• Minh bạch hóa quy trình: Quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn giúp giảm rủi ro pháp lý và rủi ro bị can thiệp tiêu cực, tạo môi trường kinh doanh công bằng, lành mạnh hơn.
• Cơ hội tiếp cận thị trường: Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh sang DNNN và tăng cường công khai thông tin giúp nhà thầu có thêm cơ hội tiếp cận các dự án lớn.

Ví dụ Minh Họa Thực Tiễn: Luật Đấu thầu 2023 thay đổi cuộc chơi như thế nào?

Luật Đấu thầu 2023 không chỉ là sửa đổi luật, mà là một bước chuyển mình mạnh mẽ trong thực tiễn mua sắm công, tạo ra hiệu quả rõ rệt tại các lĩnh vực trọng điểm.

Tác động tại Lĩnh vực Y tế: Đảm bảo nguồn cung cứu chữa

Trước đây, việc mua sắm thuốc và thiết bị y tế thường gặp rào cản lớn về thủ tục phức tạp, dẫn đến tình trạng thiếu thuốc, vật tư tại các bệnh viện, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác khám chữa bệnh. Luật Đấu thầu 2023 đã gỡ nút thắt này bằng các giải pháp linh hoạt:

• Chỉ định thầu khẩn cấp: Cho phép áp dụng chỉ định thầu trong trường hợp cần mua sắm thuốc, vật tư y tế đáp ứng nhu cầu khẩn cấp, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, giúp rút ngắn thời gian mua sắm từ vài tháng xuống còn vài ngày.
• Cơ chế Đàm phán giá đột phá: Cho phép cơ chế đàm phán giá đối với các thuốc biệt dược gốc, thuốc hiếm có tính độc quyền cao. Điều này giúp các cơ sở y tế nhanh chóng đảm bảo nguồn cung các loại thuốc quan trọng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ mức giá mà không bị phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường.

Tác động tại Lĩnh vực Xây lắp/Hạ tầng: Nâng cao tốc độ và minh bạch

Luật 2023 đã thiết lập cơ chế tăng cường tốc độ thẩm định và phê duyệt thông qua đấu thầu qua mạng:

• Giảm thời gian thẩm định: Với việc quy trình đấu thầu qua mạng trở thành bắt buộc, dữ liệu hồ sơ được số hóa, làm giảm đáng kể thời gian các cơ quan quản lý thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và kết quả đấu thầu.
• Thúc đẩy các dự án lớn: Đối với các dự án phức tạp, lớn, đòi hỏi kỹ thuật cao, Luật mới cho phép áp dụng đấu thầu hai giai đoạn linh hoạt hơn. Điều này giúp bên mời thầu tiếp thu ý kiến từ nhà thầu ngay từ giai đoạn kỹ thuật, qua đó giảm thiểu rủi ro thay đổi thiết kế và phát sinh chi phí trong quá trình thi công thực tế.

Với việc Luật Đấu thầu 2023 và các Nghị định hướng dẫn như 214/2025/NĐ-CP và 23/2024/NĐ-CP đã có hiệu lực, các tổ chức và cá nhân tham gia vào hoạt động đấu thầu cần nhanh chóng nghiên cứu và nắm vững những quy định mới để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa hiệu quả mua sắm.

Luật mới này tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc hơn, hứa hẹn mang lại sự minh bạch và hiệu quả cao hơn cho công tác quản lý nhà nước về đấu thầu.

Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
• Mobile/Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: ma*@*****et.vn

Phụ trách sản xuất nội dung bởi: Ông Lê Hoàng Tuyên – Sáng lập viên (Founder) & CEO MAN – Master Accountant Network, Kiểm toán viên CPA Việt Nam với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành Kế toán, Kiểm toán và Tư vấn Tài chính.